Καρκίνος του μαστού

Δυστυχώς, λίγα μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, ενώ, αντίθετα, πολλά μπορούμε να κάνουμε για την πρώιμη διάγνωση, που έχει αποδειχθεί ότι σώζει ζωές. Πρόληψη είναι η αναγνώριση και αποφυγή, κατά το δυνατόν, παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού, όπως είναι η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία, οι τροφές με λιπαρά, το αλκοόλ, η λήψη ορμονικών θεραπειών, η τεκνοποίηση σε προχωρημένη ηλικία.

Επίσης, σοβαρός παράγων κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού ή/και άλλων καρκίνων. Ένα ποσοστό αυτών των καρκίνων οφείλεται σε μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA 1&2 και οι γυναίκες που φέρουν αυτές τις μεταλλάξεις παρουσιάζουν πιθανότητα να εκδηλώσουν καρκίνο του μαστού στη ζωή τους μέχρι και 80% και πιθανότητα για καρκίνο των ωοθηκών μέχρι και 40%. Αυτές οι γυναίκες πρέπει να υποβληθούν σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τη μείωση του κινδύνου και αυτό είναι το καλύτερο παράδειγμα πρόληψης ή, καλύτερα, προφύλαξης από τον καρκίνο.

Αν η αντιμετώπιση της νόσου γίνει σε αρχικό στάδιο, η επιβίωση είναι μακροχρόνια και μπορεί να ανέλθει στο υψηλό ποσοστό 98%-99% σε αρχικά στάδια της νόσου, δηλαδή μπορούμε να μιλάμε για ίαση. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την απεικονιστική (screening) μαστογραφία και την κλινική εξέταση μαστών (σε ασυμπτωματικές δηλαδή γυναίκες) ξεκινώντας από την ηλικία των 40 ετών και εφεξής κάθε χρόνο. Εκτενείς μελέτες έχουν αποδείξει ότι η μαστογραφία σώζει ζωές ενώ ο κίνδυνος από την ακτινοβολία της μαστογραφίας είναι αμελητέος.

Η αυτοεξέταση μαστών δεν έχει αποδειχθεί ότι προσφέρει τόσο στην επιβίωση όσο στην πρόληψη. Τη συνιστούμε, γιατί ευαισθητοποιεί τις γυναίκες και τις οδηγεί να γνωρίζουν το στήθος τους καλύτερα, έτσι ώστε να αναγνωρίζουν τυχόν μεταβολές γρηγορότερα. Η αυτοεξέταση θα πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των 20-25 ετών.

Σήμερα, έχουμε στη διάθεσή μας και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις που βοηθούν στην ανίχνευση του καρκίνου του μαστού και χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά της μαστογραφίας. Σε καμία περίπτωση όμως δεν την υποκαθιστούν. Αυτές είναι το υπερηχογράφημα μαστού, η MRI, η τομογραφία μαστών κ.λπ.

Σημαντική είναι και η αναγνώριση των γυναικών υψηλού κινδύνου (life-time risk >20%), που χρειάζεται να κάνουν πιο νωρίς, πιο συχνά και πιο ευαίσθητο screening. Αυτές είναι γυναίκες με ιστορικό άτυπης υπερπλασίας, λοβιακού καρκινώματος in situ, με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού ή αναγνωρισμένη μετάλλαξη σε γονίδια που σχετίζονται με καρκίνο μαστού, ιστορικό ακτινοθεραπείας στον θώρακα, συχνά σε συνδυασμό με αυξημένη μαστογραφική πυκνότητα.

Ευτυχώς, στην Ελλάδα, υπάρχουν, τελευταία, οι πρώτες ενδείξεις για οργανωμένα προγράμματα screening από το κράτος, όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά». Μπορούμε να επισκεφθούμε τη σελίδα mastografia.gov.gr, όπου θα βρούμε όλες τις πληροφορίες για δωρεάν μαστογραφία και ιατρικές επισκέψεις για προληπτικό έλεγχο.

Από τον Κωνσταντίνο Δημητρακάκη, γυναικολόγο-χειρουργό μαστού, καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.